تب از علائم بیماری بوده و حالتی است که در آن دمای بدن جانوران خون‌گرم از
مقدار طبیعی آن بیشتر شده و نقطه ثبت دمایی در مغز (set-point) جابجا می‌شود.
تب نشانهٔ مبارزهٔ بدن در برابر عوامل بیماری‌زا است و گاهی نیز پاسخ دمایی
دستگاه ایمنی بدن نسبت به عفونتهای داخلی تلقی می‌شود. در واقع در گرمای حاصل
از تب بسیاری از میکروبها توانایی رشد ندارند.
البته بحث و جدلهای زیادی در مورد بی‌فایده بودن تب در جریان است.
نخستین پژوهش دربارهٔ دمای بدن در سال ۱۸۶۸ انجام گرفت و پژوهشگر آن، یک پزشک آلمانی به نام کارل وندریش بود.
در انسان که میانگین دمای طبیعی بدن ۳۷°C است، دمای برابر یا بیشتر از ۳۸°C (در حالت استراحت) تب به‌شمار می‌آید. تب بیش از ۴۰°C تهدید بزرگی برای جان انسان محسوب می‌شود، چرا که عملکرد آنزیمها و سایر پروتئینهای بدن را دچار اختلال می‌کند. به تب ۳۷٫۵°C تا ۳۷٫۹°C تب خفیف گفته می‌شود.
ذکر گردید که تب باعث اختلال در فعالیت آنزیمهای بدن می‌شود، آنزیمها کاتالیزور یا کاتالیزگرهایی هستند که در واکنش‌های زیستی مهم درون سلول و در بدن مؤثرند. چون این آنزیمها در دمای معینی فعالیت دارند و در دمای بالا از بین می‌روند، تب بالا با از بین بردن این آنزیمها، در واکنش‌های زیستی بدن اختلال ایجاد می‌کند. تشنج از نتایج تب بالاست.
تب ۴۰ درجه و بیشتر، به ویژه در کودکان، نیازمند توجه و درمان سریع است. هنگامی که دمای بدن شخص به ۴۴٫۴ تا ۴۵٫۵ برسد، مرگ او حتمی است.
نمودار A: تب ممتد و مداوم(Continuous fever) که بتدریج بالا رفته و مدت چند روز به حالت ثابت مانده و بیشتر از ۱ درجه تغییری ندارد و بتدریج افت می‌کند. از بیماری‌های منجر به این نوع تب می‌توان به سینه پهلو (پنومونی)، تب تیفوئید، عفونت مجاری ادرار، تیفوس و تب مالت اشاره نمود.
نمودار B: از نوع اول با سرعت بیشتر در رسیدن به دمای بالا یا پایین.
نمودار C: تب متناوب موجی (Remittent fever) که در طول بیماری دمای بدن پیوسته بالا می‌ماند اما شدت آن بصورت موجی و منظم کم و زیاد (بیشتر از ۱ درجه) می‌شود. بیماری‌های دارای این نوع تب اندوکاردیت (التهاب عفونی درون شامه) قلب
نمودار D: تب متناوب بهبود شونده یا متقاطع(Intermittent fever) در بیمار به‌صورت متناوب و موجی رخ داده ولی در یک دوره زمانی منظم تب قطع شده و دوباره دمای بدن بالا می‌رود. از بیماری‌های دارای این تب مالاریا، گندخونی (سپتیسمی) و تب سیاه نمونه‌های بارز هستند.
نمودار E: همان تب سینوسی از نوع متناوب بهبود شونده (نوع پیشین) ولی سرعت تغییرات دمایی در بیمار کندتر است.
نمودار F: تب عود کننده در بیماری لنفوم هوچکین دیده می‌شود و در آن در یک دوره زمانی (مثلا دو هفته) در بیمار بطور متناوب تب و بهبود با سرعت زیاد در تغییر دما (به شیب منحنی توجه شود) دیده می‌شود.
دمای بدن با دماسنج طبی اندازه‌گیری می‌شود. دمای بدن می‌تواند از راه دهان (زیر زبان)، مقعد (دقیق‌ترین شیوه؛ که برای نوزادان و کودکان خردسال استفاده می‌شود)، زیر بغل و یا پردهٔ گوش (از طریق اندازه‌گیری اشعه‌های فروسرخ) انجام گیرد.
دمای به دست آمده از طریق دهان و زیر بغل نسبت به دمای به دست آمده از طریق مقعد پایین‌تر هستند (تفاوتی برابر ۰٫۴°C برای اندازه‌گیری از طریق دهان؛ ۰٫۸°C از طریق زیر بغل)؛ بنابراین این تفاوت باید به هنگام اندازه‌گیری میزان تب مورد توجه قرار گیرد.
دمای طبیعی بدن انسان که از راه دهان و در حالت استراحت اندازه‌گیری شود برابر است با ۰٫۴±۳۶٫۸ درجهٔ سلسیوس. به این ترتیب هر دمایی که از طریق دهان اندازه‌گیری شود و بین ۳۶٫۴ و ۳۷٫۲ باشد طبیعی است.
دماسنج طبی نشانگر تب ۳۸٫۵°C
با این وجود، موارد بسیاری هستند که در تغییر دمای بدن نقش دارند؛ و باید هنگام اندازه‌گیری مورد توجه قرار گیرند. سن، لباس‌های فرد، دمای اتاق و ساعات مختلف در طول روز در دمای بدن تغییر می‌گذارند. دمای بدن در طول شبانه‌روز به طور طبیعی تغییر می‌کند. کمترین دمای بدن در حدود ساعت ۴ صبح، و بیش‌ترین دما حدود ساعت ۱۸ می‌باشد (البته به شرط این که عادت فرد این باشد که در روز بیدار باشد و در شب بخوابد). به این ترتیب، دمای ۳۷٫۵ درجهٔ سلسیوس که از طریق دهان و به هنگام عصر گرفته شده باشد، الزاماً تب نیست؛ در حالی که همین دما صبحگاه تب محسوب می‌شود.
به هنگام اندازه‌گیری دمای بدن از طریق دهان باید در نظر داشت که خوردن، نوشیدن و سیگار کشیدن حداقل ۲۰ دقیقه قبل از اندازه‌گیری موجب تغییر دمای دهان می‌شود. دمای بدن پس از صرف غذا افزایش می‌یابد.
نکتهٔ دیگر این است دمای طبیعی افراد نسبت به یک‌دیگر، و حتی نسبت به روزهای مختلف متغیر است. در زن‌ها دمای بدن با توجه به چرخهٔ ماهیانه نیز تغییر می‌کند (به طور متوسط، دمای بدن زنان به مدت ۱۴ روز پس از تخمک‌گذاری ۱°C افزایش می‌یابد).
به‌علاوه، عوامل روان‌شناختی نیز موجب تغییر دمای بدن می‌شوند.
البته بحث و جدلهای زیادی در مورد بی‌فایده بودن تب در جریان است.
نخستین پژوهش دربارهٔ دمای بدن در سال ۱۸۶۸ انجام گرفت و پژوهشگر آن، یک پزشک آلمانی به نام کارل وندریش بود.
در انسان که میانگین دمای طبیعی بدن ۳۷°C است، دمای برابر یا بیشتر از ۳۸°C (در حالت استراحت) تب به‌شمار می‌آید. تب بیش از ۴۰°C تهدید بزرگی برای جان انسان محسوب می‌شود، چرا که عملکرد آنزیمها و سایر پروتئینهای بدن را دچار اختلال می‌کند. به تب ۳۷٫۵°C تا ۳۷٫۹°C تب خفیف گفته می‌شود.
ذکر گردید که تب باعث اختلال در فعالیت آنزیمهای بدن می‌شود، آنزیمها کاتالیزور یا کاتالیزگرهایی هستند که در واکنش‌های زیستی مهم درون سلول و در بدن مؤثرند. چون این آنزیمها در دمای معینی فعالیت دارند و در دمای بالا از بین می‌روند، تب بالا با از بین بردن این آنزیمها، در واکنش‌های زیستی بدن اختلال ایجاد می‌کند. تشنج از نتایج تب بالاست.
تب ۴۰ درجه و بیشتر، به ویژه در کودکان، نیازمند توجه و درمان سریع است. هنگامی که دمای بدن شخص به ۴۴٫۴ تا ۴۵٫۵ برسد، مرگ او حتمی است.
نمودار A: تب ممتد و مداوم(Continuous fever) که بتدریج بالا رفته و مدت چند روز به حالت ثابت مانده و بیشتر از ۱ درجه تغییری ندارد و بتدریج افت می‌کند. از بیماری‌های منجر به این نوع تب می‌توان به سینه پهلو (پنومونی)، تب تیفوئید، عفونت مجاری ادرار، تیفوس و تب مالت اشاره نمود.
نمودار B: از نوع اول با سرعت بیشتر در رسیدن به دمای بالا یا پایین.
نمودار C: تب متناوب موجی (Remittent fever) که در طول بیماری دمای بدن پیوسته بالا می‌ماند اما شدت آن بصورت موجی و منظم کم و زیاد (بیشتر از ۱ درجه) می‌شود. بیماری‌های دارای این نوع تب اندوکاردیت (التهاب عفونی درون شامه) قلب
نمودار D: تب متناوب بهبود شونده یا متقاطع(Intermittent fever) در بیمار به‌صورت متناوب و موجی رخ داده ولی در یک دوره زمانی منظم تب قطع شده و دوباره دمای بدن بالا می‌رود. از بیماری‌های دارای این تب مالاریا، گندخونی (سپتیسمی) و تب سیاه نمونه‌های بارز هستند.
نمودار E: همان تب سینوسی از نوع متناوب بهبود شونده (نوع پیشین) ولی سرعت تغییرات دمایی در بیمار کندتر است.
نمودار F: تب عود کننده در بیماری لنفوم هوچکین دیده می‌شود و در آن در یک دوره زمانی (مثلا دو هفته) در بیمار بطور متناوب تب و بهبود با سرعت زیاد در تغییر دما (به شیب منحنی توجه شود) دیده می‌شود.
دمای بدن با دماسنج طبی اندازه‌گیری می‌شود. دمای بدن می‌تواند از راه دهان (زیر زبان)، مقعد (دقیق‌ترین شیوه؛ که برای نوزادان و کودکان خردسال استفاده می‌شود)، زیر بغل و یا پردهٔ گوش (از طریق اندازه‌گیری اشعه‌های فروسرخ) انجام گیرد.
دمای به دست آمده از طریق دهان و زیر بغل نسبت به دمای به دست آمده از طریق مقعد پایین‌تر هستند (تفاوتی برابر ۰٫۴°C برای اندازه‌گیری از طریق دهان؛ ۰٫۸°C از طریق زیر بغل)؛ بنابراین این تفاوت باید به هنگام اندازه‌گیری میزان تب مورد توجه قرار گیرد.
دمای طبیعی بدن انسان که از راه دهان و در حالت استراحت اندازه‌گیری شود برابر است با ۰٫۴±۳۶٫۸ درجهٔ سلسیوس. به این ترتیب هر دمایی که از طریق دهان اندازه‌گیری شود و بین ۳۶٫۴ و ۳۷٫۲ باشد طبیعی است.
دماسنج طبی نشانگر تب ۳۸٫۵°C
با این وجود، موارد بسیاری هستند که در تغییر دمای بدن نقش دارند؛ و باید هنگام اندازه‌گیری مورد توجه قرار گیرند. سن، لباس‌های فرد، دمای اتاق و ساعات مختلف در طول روز در دمای بدن تغییر می‌گذارند. دمای بدن در طول شبانه‌روز به طور طبیعی تغییر می‌کند. کمترین دمای بدن در حدود ساعت ۴ صبح، و بیش‌ترین دما حدود ساعت ۱۸ می‌باشد (البته به شرط این که عادت فرد این باشد که در روز بیدار باشد و در شب بخوابد). به این ترتیب، دمای ۳۷٫۵ درجهٔ سلسیوس که از طریق دهان و به هنگام عصر گرفته شده باشد، الزاماً تب نیست؛ در حالی که همین دما صبحگاه تب محسوب می‌شود.
به هنگام اندازه‌گیری دمای بدن از طریق دهان باید در نظر داشت که خوردن، نوشیدن و سیگار کشیدن حداقل ۲۰ دقیقه قبل از اندازه‌گیری موجب تغییر دمای دهان می‌شود. دمای بدن پس از صرف غذا افزایش می‌یابد.
نکتهٔ دیگر این است دمای طبیعی افراد نسبت به یک‌دیگر، و حتی نسبت به روزهای مختلف متغیر است. در زن‌ها دمای بدن با توجه به چرخهٔ ماهیانه نیز تغییر می‌کند (به طور متوسط، دمای بدن زنان به مدت ۱۴ روز پس از تخمک‌گذاری ۱°C افزایش می‌یابد).
به‌علاوه، عوامل روان‌شناختی نیز موجب تغییر دمای بدن می‌شوند.
ساعت : 10:57 pm | نویسنده : admin
|
مطلب بعدی